Geschiedenis

2024

De landelijke vleermuistuintelling te Nederland vond plaats op 24, 25 en 26 mei. En ondanks het slechte weer werden er vele vleermuizen waargenomen. Met 610 waarnemingen is de gewone vleermuis de meest algemene soort. 

Voeding

Vleermuizen vinden hun voeding en dan voornamelijk rondvliegende insecten door echolocatie. Ze stoten tonen, die onhoorbaar zijn voor de mens, uit en vangen de weerkaatsing op. Hierdoor kunnen vleermuizen zelfs in totale duisternis een beeld vormen van hun jachtgebied en zijn obstakels en vinden ook de rondvliegende meikever terug.

Leefgebied

Leefwijze

Bedreigingen

Ziekten

Vleermuizen hebben net als ratten een slechte reputatie als het eropaan komt ziekten onder de mensen te verspreiden. Het hoeft niet gezegd te worden dat deze sterk overdreven is en sinds Dracula en zijn vampieren onze fantasie binnen kwamen is het beeld van een vleermuis niet verbedert. Toch blijken vleermuizen meer nog dan knaagdieren mensen kunnen besmetten met virale infecties. Daar waar knaagdieren gemiddeld 1,48 zoönnotische virussen meedragen zijn dat erbij vleermuizen gemiddeld 1,79. Het feit dat vleermuizen nog meer dan ratten of muizen samen troepen om de rust en de wintermaanden door te komen kan een mogelijke verklaring zijn.

Huisvestiging

Door herbestemming of afbraak van kerken en oudere gebouwen die behoren tot de kerkfabriek verliezen vele dieren hun habitat. Vleermuizen bijvoorbeeld zijn de laatste jaren veel woonruimte verloren en ook de komende jaren is hier niet direct hoopvol nieuws. Het zal belangrijk zijn om hier in de toekomst bij de planvorming van de herbestemming al rekening te houden. Het is vooral vanuit financiële problemen dat parochies fuseren, waardoor vele gebouwen vrij komen te staan. Indien deze niet worden afgebroken krijgen ze een tweede leven als ontmoetingsplaats, buurthuis of zelfs concertzaal of restaurant. Het spreekt voor zich dat alle sacrale rust hiermee verdwenen is, maar evengoed goed het koude killere klimaat van het gebouw teniet wordt gedaan.

Bij kerken denken mensen vaak aan duiven en kauwen en soms misschien eens aan een kerkuil, maar zelden aan vleermuizen. Deze houden zich vaak overdag goed verstopt in de donkere stille ruimtes zoals de kerkzolder of de toren. Behalve de klokken is er hier bijna geen verstoring of lichtinval. Het zijn net deze ruimten die na een herbestemming geïsoleerd worden of waarbij de invlieggaten dicht gemaakt worden.

Bescherming

Woonplaats

Omdat vleermuizen beschermd zijn moet bij een sloop, verbouwing of herbestemming van een kerk steeds vooraf nagegaan worden of er vleermuizen wonen. Hoe vlugger er alternatieve verblijfplaatsen kunnen gevonden worden hoe beter. Maar ook bij en na de verbouwing kunnen we vleermuizen behouden op de oorspronkelijke woonplaats. Zo kan de ruimte donker blijven, kan de isolatie aan de zoldervloer bevestigd worden en blijven de vlieggaten beschikbaar.  Alle preventieve acties zijn wettelijk verplicht en zorgen ervoor dat een sloopstop niet noodzakelijk is.

Tuin

Een tuin speciaal inrichten voor vleermuizen is eigenlijk niet zo moeilijk als je rekening houdt met een aantal zaken, die zeer specifiek voor onze vliegende vrienden zijn. Het is zeer belangrijk om veel insecten aan te trekken en als het kan ook 's nachts. Plant dus nachtbloeiers zoals teunisbloem en kamperfoelie

Doe mee met het NK Tegelwippen waar veel gemeenten aan meedoen. Immers, wat goed is voor insecten (inheemse en biologische planten en bloemen) is ook goed voor de insectenetende vleermuis. Bloemen met een positief effect op vleermuizen zijn nachtbloeiers zoals kamperfoelie (Lonicera periclymenum) en teunisbloem (Oenothera lamarckiana). Denk ook aan een composthoopje, dat trekt veel leven naar je tuin en dus ook vleermuizen.

Soorten

 De gewone dwergvleermuis en de laatvlieger wonen vaak in spouwmuren en onder dakpannen. Zij jagen graag in parken en tuinen op insecten. De gewone grootoorvleermuis woont zowel op rustige (oude) zolders als in holle bomen, vaak in een groene omgeving. Wie geluk heeft, kan hem in oude tuinen, parken en bossen op nachtvlinders zien jagen. De watervleermuis woont liever in boomholten – maar als er weinig bomen zijn ook in gebouwen – en deze soort kun je regelmatig zien vliegen boven het wateroppervlak van vijvers in dorpen en steden. De rosse vleermuis is ook zo’n boombewoner, maar hij zoekt zijn hapjes vooral hoog in de lucht, bijvoorbeeld boven de boomtoppen. Welke van deze soorten komt bij jou in de tuin?

In Vlaanderen komen zo'n 23 soorten vleermuizen voor, die echter allemaal Europees beschermd zijn. Een 18-tal van deze soorten zijn regelmatig in onze tuinen te zien.

Langoorvleermuis

Te Diepenbeek ( gemeente in Limburg) is uitzonderlijk grote kolonie van 84 grootoorvleermuizen ontdekt. Deze kolonie zou een van de vijf grootste van Europa zijn en dankt naar alle waarschijnlijkheid zijn opkomst aan de specifieke maattregelen die voortkomen uit een natuurherstelproject. In heel Vlaanderen leven er naar schatting slechts 400 exemplaren van deze vleermuissoort 

Dwergvleermuis

De kans is zeer klein dat je deze vleermuis zonder batdetector zal herkennen, en laat nu net klein het juiste woord zijn om deze vleermuis te beschrijven. Zelfs met opengesperde vleugels past deze nog in een luciferdoosje en het gewicht komt niet boven 8 gram. Met haar lengte van 4 centimeter is deze vleermuis het kleinste zoogdier van ons land en zelfs het kleinste van de ganse wereld. Ongeacht de kleine lengte en lichtgewicht kan dit beesteje wel een uitzonderlijke leeftijd van 17 jaar bereiken. 

Vanaf de vroege lente ons langzaam warm en wakker maakt kan je de dwergvleermuis zien vliegen bij valavond en zonsopgang. Ze verorbert ongever 3/4 van haar eiegen lichaamsgewicht aan insecten op één avond en dat maakt haar een zeer effeciënt natuurlijk insecticide.
Als woonplaats vinden we de dwergvleermuis bijna overal zolang er maar plaats en rust is, dit kan in een bos maar ook in een kerk of zelfs bij jou thuis in een spouwmuur of een rolluikkast. 

Observatie

Vanaf eind mei zijn de vleermuizen goed te observeren. Zet je dus rond half tien 's avonds meer buiten en kijk naar de lucht. Het zou makkelijk zijn om de silhouetten tegenover de avondhemel te zien, maar weet dat vleermuizen steeds rondom een heg of een boom blijven cirkelen.

Meer weten