Steenmarter
Geschiedenis
1990
Sinds de jaren 90' is de steenmarter geen zeldzame soort meer in Vlaanderen, hij komt zelfs al algemeen voor. Bijkomend bij deze positieve evolutie komen er natuurlijk ook de klachten als schade aan wagens en nachtelijke zolderbezoeken. Het verhoogd aanbieden van schuilplaatsen in de bestaande natuur is een noodzaak aan het worden.
Ook in Nederland begint hij vanaf het oosten het land goed te bevolken, zodoende zelfs dat hij tot in de steden wordt waargenomen.
2025
Voorlopig zijn steenmarters in stedelijk eerder zeldzaam, maar de eerste waarnemingen zijn er en de verwachtingen voorspellen een komende populatie-uitbreiding. Er is echter wel al een nood aan informatie, zowel openbare diensten en bewoners beramen zich over een hopelijk positieve impact van de steenmarter.
Naamgeving
Officiële benaming :
Familie :
Geslacht : Martes
Soortnaam : foina
Nederlandse benaming :
Duitse benaming :
Engelse benaming :
Volksbenaming :
Folklore :
Volksgeloof
Plaatsnamen
Symboliek
Kenmerken
| kenmerken | |
|---|---|
| grootte | |
| leefwijze | solitair |
| kleur | |
| voeding | |
| voortplanting | |
| biotoop | |
| geluid |
Biotoop
Steenmarters hebben een heel hoog aanpassingsvermogen en zijn zodoende in vele biotopen terug te vinden. Ze zijn mate bewoners van zowel stedelijk als bosrijk gebied.
Nestplaats
Steenmarters beschikken over verschillende schuilplaatsen waarvan ze er enkele overdag ook gebruiken als rustplaats. Eén of meerdere van deze plaatsen zullen ze ook inrichten als echte nestplaats. Een geschikte nestplaats is steeds een goede schuilplaats, maar andersom wordt niet iedere schuilplaats gebruikt als kinderkamer.
de steenmarters als cultuurvolger
De steenmarter staat bekend als een echte cultuurvolger omdat hij zich uitstekend weet aan te passen aan menselijke leefomgevingen. Deze dieren voelen zich net zo thuis in stedelijke gebieden als op het platteland. Steenmarters zoeken vaak beschutting in gebouwen, zoals zolders, schuren of onder daken, omdat deze plekken veiligheid en warmte bieden. Daarnaast profiteren ze van voedselbronnen die mensen onbedoeld achterlaten, zoals afval of fruit in tuinen.
Leefwijze
Algemeen
Steenmarters leven quasi altijd solitair, slechts in stedelijk gebied durven ze zich groeperen om zo prooien te verschalken.
Zomer
Tijdens de paartijd leven de partners enige tijd samen, maar vanaf de bevruchting gebeurt is, verlaat het mannetje half augustus het vrouwtje om solitair de herfst en winter in te gaan.
Herfst
De jonge steenmarters verlaten in augustus-september het ouderlijk huis, op zoek naar een eigen territorium. Hierdoor komt het dat we in de periode september vaak geschreeuw en gekrijs horen tijdens grensgevechten.
Voeding
In de late zomer, herfst en winter leven ze voornamelijk van bessen en vruchten zoals bramen en vogelkers. Doordat plantaardige vezels niet volledig worden verteerd kan men bij marters net als bij vossen vaak in de uitwerpselen zien welke planten ze gegeten hebben. Steenmarters zijn één van de weinige diersoorten die ook spitsmuizen durven eten.
uitwerpselen :
Steeds sliertjes eindigend op een punt, die afhankelijk van hun voeding sterk kan variëren. In het voorjaar en zomer eten ze dierlijk en zijn de slierten zwart, vanaf de herfst zijn deze afhankelijk van de gegeten vruchten rood tot roze-oranje. Uitwerpselen zijn steeds terug te vinden langsheen hun grenzen en zijn specifieke territoriummarkeringen.
Voortplanting
Het paarseizoen van de steenmarter loopt half augustus ten einde, waarna de partners elkaar ook verlaten en weer solitair gaan leven. De bevruchte eieren worden nu enkel nog bewaard in het vrouwtje en worden pas vanaf januari ingenesteld. Vanaf maart zullen er vervolgens één tot vier jongen geboren worden die enkel door de moeder worden opgevoed.
Bedreiging
Algemeen gezien kunnen we stellen dat de komst van een steenmarters in een leefgebied vaak voor overlast zorgt bij de mensen. Denk dan bijvoorbeeld aan stuk gebeten kabels, bewegingen op de zolder enzoverder.
Woningschade
Zoals de naam al aangeeft zijn steenmarters liefhebbers van een stenen nestplaats. Bij gebrek aan rotsen in onze streken, breken ze dus vaak in onze woningen. Hierbij maken ze hun aanwezigheid uitdrukkelijk waarneembaar door krijsen, hard lopen en de geur van uitwerpselen en resten van voeding. Om de woning binnen te komen of om hun nestplaats te verfraaien bijten ze vaak isolatie stuk, maar ook leidingen op de zolder zijn niet veilig.
Jacht
Bestrijden van marters of dit nu door middel van jacht, vallen of gif werkt heeft geen enkele zin, omdat deze dieren zeer territoriaal zijn. Wanneer een bepaald exemplaar verwijdert wordt zal het territorium snel ingevuld worden door een ander. De steenmarter is beschermd en mag dus niet gevangen of gedood worden, en ook de rust-en schuilplaatsen moeten beschermd worden. Enkel na een ontheffing mag het dier op een diervriendelijke manier verjaagd worden.
Bescherming
Marterbunker
Aangezien het inbraakveiling maken van een woning voor een marter eigenlijk alleen maar het probleem verschuift, moet er worden ingezet tot de installatie van alternatieve woningen. In 2016 en 2017 werden er door het INBO echte marterburchten gebouwd, waarmee men tracht marters veilig en ongestoord te kunnen huisvesten. Het gaat hierbij enkel als alternatief voor de nestplaats en dus niet voor de schuilplaatsen waar de marter overdag als rustplaats gebruik van maakt. Simpel gezegd zijn marterbunker constructies met strobalen waarbij de ingang beschermt is tegen bijvoorbeeld katten, en waarin de steenmarter met mogelijks jongen verscholen zit uit de wind, koude en verstoring.
Boomgaarden
Door het inrichten van boomgaarden kunnen we schuilplaatsen maken voor steenmarters waardoor ze veel minder geneigd zich om de huizen binnen te komen. We voorzien op deze manier ook een zeker voedselaanbod waardoor schade door foerageergedrag beperkt blijft.
Meer info
Rapporten
Adviesrapport Ares Hogeschool: Hoe verwelkom je de steenmarter in de stad?
De Ares Hogeschool heeft een intrigerend adviesrapport gepubliceerd met als titel: "Hoe verwelkom je de steenmarter in de stad?". In dit rapport wordt onderzocht hoe deze speelse, maar relatief onbekende diersoort beter geïntegreerd kan worden in stedelijke gebieden. Steenmarters zijn gekend om hun aanpassingsvermogen, maar hun aanwezigheid kan ook leiden tot uitdagingen, zoals schade aan voertuigen en gebouwen. Ares Hogeschool biedt richtlijnen en praktische tips aan steden en gemeenten om een balans te vinden: hoe creëer je een omgeving die de steenmarter toelaat zonder overlast te veroorzaken? Het rapport benadrukt structurele oplossingen, zoals het installeren van faunapassages en het voorzien van schuilplaatsen, maar ook bewustmaking bij inwoners over het belang van biodiversiteit in de stad. Dit adviesrapport is een waardevolle bron voor steden die een harmonieuze co-existentie tussen mens en dier willen nastreven.
adviesrapport over ‘Hoe verwelkom je de steenmarter in de stad’ (pdf; 2,6 MB).